KARALLAAGAL KESAL, NDEEN WADDE LIMOORE HESERE (Hammadi Jah)

rtal teskorgal e okteeji maggal.
E karallaagal kesal hannde eɗen keewi nan’de kartal teskorgal (carte mémoire) ko nanngam Mega okte (Méga octet) walla nanngam Jiga Okte ( Giga Octet), eɗen teskii kadi ɓurngal mawnude limoore fo ɓurata waawde nawde leppi haala walla jimi, nate e jeeɓi (film).

Hol ko woni Okte ?

To fulɓe tonngirɗe limoore kaaɗi ko e joy (so en mbaɗaani heen ɓolum), kala ko rewi heen ko pirlitte, sabu jeegom ko joy e go’o, jeeɗiɗi ko joy e ɗiɗi, jeetati ko joy e tati, noon tan haa keɓen sappo, ɗoon ne ɓamen wiyde sappo e goo …………
Ngam paamen, ko mbelaɗen fo tonngiren limoore, yeru jawdi :
Tonngen go’o ko gertogal
ɗiɗi ko mbeewa
tati ko mbaalu
nay ko nagge
joy ko ngaari
so en njiɗii tonngude jeegom ko ngaari e gertogal mbaɗdaten, jeenay ko ngaari e nagge mbaɗaten, sappo e goo ko kañji fo ɗiɗi-ɗiɗiiji e gertogal.

Ɗuum firti ko eɗen mbaawi tonngirde ɗee geɗe kala ko limotoo ngam anndude fotde mum, ngam tonngude limoore tuubakooɓe kuutortonoo ko ɗe maantirɗe I, II, III, IV, V, VI ɓe tawii ɗuum ina waɗi caɗeele, teeŋti e tonngude limooje keewɗe, ɓe ngoppi, ɓe ɓami ɗe aarabeeɓe peŋtani koye mumen ina kuutoroo,, ɗeen ngoni ɗe 0, 1, 2, 3……………

Wadde tonngirɗe limoore woodat tan ɗo kaaɗi, to fulɓe ko joy, to tuubakooɓe ko sappo, to leƴƴi goɗɗi won tan ɗo haaɗnaa.
Ganndal Informatik tuugni ko e geɗe ɗiɗe ngam limde, ɗeen ngoni biyeteeɗe Bit ( BinaryDigit): ɓolum (0) e goo (1), walla so en mbelaama mbiyen goonga e fenaande, ko woodi e ko ala…..
Tawde kuutorɗe limoore informatik ko ɗiɗe tan, etee limoore alaa ɗo haaɗi, ala e sago feere dañee no limraa, ɗuum waɗi annduɓe informatik tagi cuuɗi jeetati, ɗo ɓolum (0) e goo (1) lomlomtondirta haa tonnga limoore.
Kartal teskorgal e okteeji maggal.

Ɗii cuuɗi jeetati deggondirɗi (8 bits) ngoni Okte (octet) gooto, so en nawtii ɗum to hiisa, ina waawi kadi limireede 2 jowaaɗo, hono nih : Okte gooto ko (2 fiyannde 8) 28
ɗuum firti ko 2x2x2x2x2x2x2x2= 256

Wadde en paami won’de Okte gooto ko haɓɓere bituuji jeetati , so ordinateer ina hiisoo wonaa bit gooto huutortoo maa ɓur ɗoon kay, etee ko laawol gootol, way tan kono lefol ngol gaaraaji jeetati heen gootol fo ina yottina 0 walla 1, so ordinateer heɓii ndeen haɓɓere tonngooɗe golla nde laawol gootol.
Ɗuum waɗi ordinateeruuji gadani keɓɓotonoo ko haɓɓere bituuji 8 ngolla ɗe laawol gootol, jooni eɗen njiya ordinaateeruuji gollirtooɗi haɓɓere nde bituuji 32, battindiiɗi ɗi ko haɓɓere nde bituuji 64 ngollata laawol gootol, firti ko kanji ɓuri yaawde golle, sabu ko ɗi keɓɓotoo e keɓe ( données) ko ɓuri heewde.

Jooni en paamii ko woni Okte, karteeje teskorɗe njogiɗen ɗe ne ko e Okte tuugnii, ɗeɓata waade no paamirton kono nokku baɗɗo looɗe, heen loonde kala maa loowaama gootel walla ɓolum ( waasa looweede), looɗe jeetati kala lima Oktet gooto, wiyee ngal kartal ko 1 mega oktet, ɗuum firti ina waɗi fotde miliyoŋ oktet, 1 jiga okte ina waɗi fotde miliyaar okte.
Kartal ɓurngal toowde limoore fo ɓuri heewde looɗe ƴoogooje, so tawii neɗɗo yiɗi waɗde heen ko jimi walla defte haa e nate, ɗeen geɗe kala mooftirtee toon ko mbaadi ( 0 walla 1) sabu ordinateer faamataa ɗum ko haala walla natal walla goɗɗum, o anndi tan ko o resndaama kaɓɓe limoore 0 e 1.

About the author /


Post your comments

Lewlewal communication

Centre Amadou Malick Gaye Ex Bopp
Tél: 77 562 14 73 / 77 105 64 69
E-mail: lewlewalcommunication2018@gmail.com