SEEK AHMADU BAMMBA JOOM TUUBAA : HOLI OO MAWNINTEEDO E MAGGAL TUUBAA

Ceerno ! Ceernal seeraaɓe – waliyal – waliyaaɓe Seeh Ahmadu Bammba biyeteeɗo Seriñ Tuubaa hoɗii aduna ko e hitaande 1853 to Mbakke Bawol e diwaan Jurbel nder leydi Senegaal. Ko ganndo mawɗo kumpitiiɗo gannde keewɗe fik, nahaw, sariyaaji e pawwoje deftere Allah. Ko kaŋko feri laawol Muriid. Kadi o wallifiima jime e jimɗi e duwawuuji keewɗi ko fewti e Nuaaɗo Muhamad e Allah taala Toowɗo. Ko alarba paaɗo ñalawma makko jogiri mawnineede toon to wuro Tuuba e gardagol Kaliif maɓɓe. Seek Ahxadu Bammba ruttii e joomum ko ña,de 27 lewru Sulyee e hitaande 1927.
Seek Ahmadu Bammba mo Mbakke Bawol jibanaa e jitnaaɓe juulɓe Hono Maam Anta Sali Mbakke e neene makko Maam Jaara Buso. Seeh Ahmadu Bammba ko gorko juulɗo kulɗo Allah, suufi joom ganndal, joom fik, tawhid e tasaawuf, gannduɗo Nahaw. Ko gorko ballifiɗo e fannuuji keewɗi ngam antude nulaaɗo e yettude Allah
E nder nguurndam makko walla boom njaŋngiin makko Seek Ahmadu Bammba holliri ko yo jam wood, yo kisal laato e dow ganndal no nulaaɗo Muhamadu jaŋnginir niii.
Ko e hitaande 1887 o sinci wuro Tuuba ngam yo diine Lislaam yaac, yo ganndal mawnu saroo kadi juulɓe ɓeydoo e nder Senegaal e ko taari ɗum.
Caggal nde laamu Tubakooɓe yiih ɗum adaanimo caɗeele haa ni fawi e makko juuɗe ngaan saanga e wuro Ndar woni wuro laamorgo e leyɗeele Afrik maŋnge hirnaange; cagaal ɗum ɓe nawimo to leydi Gaboŋ e hitaande 1895.
Ɗum ko caggal nde laamu Tuubakooɓe e ɓeto mum holliri wonde “ Ene laaɓi min caggal komin njuurnitii wonde Ahmadu Bammba alaa e mum hay maale goote ummide fitina, kono amiin tuumimo e jaɓal makko kaŋko e almuɓɓe makko.” Ko ngaan saanga Maam Ceerno Birahiim Mbakke lomtiimo
Ko e hitaande 1902 o arti Senegaal e wuro Ndakaaru cagaal duuɓi jeeɗiɗi 7 e lebbi jeenay 9 toon to nawanoo e nder ladde leydi Gaboŋ. Tawii o mooyi toon, laamu Tubakooɓe noo cikkannoo koo maayi boom.
Ndeen ɓe nganndii omo e jam mi neldimo koniyaŋkooɓe ngam yo boomo e hitaande 1903 ; ɗum waɗi mo pawi e makko juuɗe kadi nawimo to leydi Muritani ; toon o woni toon duuɓi nayi 4.

E hitaande 1910 tubakoove cagaal nde nganndi o wonaa neɗɗo fitini pelliti welnaade e yitde gollondirde e makko. Kono Seek Ahmadu Bammba jaɓaani ƴettude ara-raay mo tubakooɓe njitnoo totudemo.
Haɗaani yimɓe, almuɓe e jaŋngiin makko ɓeydii no feewi haa e hitaande 1926 o fawi haayre adannde ngam maade Jumaa mo Tuuba.
Ko hitaande tan fawi heen e hitaande 1927 ko ndeen o ruttii e joom makko.
Ko alarba paaɗo leydi Senegaal, almudɓe makko e juulɓe kala e nder aduna hee mbaɗanta mo siyaar “Maggal”, ngam siftorde e mawninde ooɗo waliiyu Allah.
USMAAN MAKKA LIH

About the author /


Post your comments

Lewlewal communication

Centre Amadou Malick Gaye Ex Bopp
Tél: 77 562 14 73 / 77 105 64 69
E-mail: lewlewalcommunication2018@gmail.com